Een goed verhaal kan verbinden, overtuigen en motiveren. De energietransitie vraagt om een nieuw ‘narratief’ dat draait
om de samenhang der dingen.
Wat wij de aarde aandoen, doen we uiteindelijk onszelf aan.
Wij zijn onderdeel van
hetzelfde ecosysteem.

‘Mijn generatie voelt de drive om te vechten voor een duurzame wereld’

Anne Schipper, voorzitter JongRES: “De Regionale Energiestrategie gaat over de energiesystemen van de toekomst. Mijn toekomst. Onze toekomst. In 2050 ben ik 57 jaar oud. Mijn generatie zou juist nu een hoofdrol moeten spelen in de RES’en. Toch zijn wij de enigen binnen de RES met de status van ‘vrijwilliger’. Ik vind dat vreemd. De energietransitie gaat niet alleen witte, grijze, hoogopgeleide mannen aan, toch?

Ik merk dat de ‘oude’ generatie de energietransitie nog altijd heel spannend vindt en daarom zijn hakken in het zand zet. Ik ben daar klaar mee. Werken aan de RES is prachtig en ik zie het ook als een voorbode van een nieuwe bestuurscultuur in Nederland. Maar de lat moet echt omhoog. Ik mis het grote verhaal achter die RES’en. We moeten een leefbare aarde achterlaten dus, kom op, we hebben nú wat te regelen met ons allen! Daarom is het tijd voor nieuw leiderschap waarin het belang voor de wereld, voor de toekomstige generaties voorop staat. Daar moet je bestuurders op selecteren. Ik gun Nederland een leider als Jacinda Ardern van Nieuw-Zeeland.”

‘Het is tijd voor nieuw leiderschap waarin het belang voor de wereld, voor de toekomstige generaties, voorop staat’

Tien geboden

Laten we beginnen met een klein testje: je krijgt 2 minuten om de tien geboden uit je hoofd op een papiertje te schrijven. (…) En? Hoever kwam je? Tot vier? Tot vijf? Met zes of meer hoor je tot een zeer kleine minderheid hoogscoorders.
Draai nu het briefje om en vat kort het Kerstverhaal in tien steekwoorden samen, ook in 2 minuten (…) Waarschijnlijk ging dat een stuk vlotter: Josef, Maria, Bethlehem, de drie wijzen uit het Oosten, kribbe, ster, os, ezel, kindje Jezus, mirre…
Hoe kan het toch dat de tien geboden, de tien oudste leefregels , zich zo moeizaam nestelen in ons geheugen, terwijl de grootste atheïst het Kerstverhaal redelijk moeiteloos kan navertellen? Dat komt zo: een goed verteld, samenhangend en authentiek verhaal heeft weerhaakjes die aan ons emotionele brein blijven haken. Dat maakt niet alleen dat we het gemakkelijk kunnen onthouden en reproduceren, het kan ook een emotionele reactie teweegbrengen. Wat de opsomming van tien leefregels nooit zal lukken, kan een verhaal wel: verbinden, overtuigen en motiveren.

Ecologische filosofie

Het grote verhaal achter de energietransitie is vrij eenvoudig: als we niet snel overstappen op duurzame energiebronnen stevenen we af op het einde van de planeet en dus van onszelf. Als er één verhaal politici, bestuurders, beleidsmakers en burgers zou moeten kunnen verbinden, dan is het dit wel. Helaas moet het strijden met een ouder en veel vertrouwder verhaal, dat van het neoliberalisme: de economie moet groeien om crises te bestrijden. Psychoanalyticus Paul Verhaeghe stelt in zijn boek Identiteit dat ons denken onder het neoliberalisme is gereduceerd tot een economisch en financieel denken. De energietransitie vraagt nu juist om een ander ‘narratief’, een ecologische filosofie die draait om de samenhang der dingen. Wat wij de aarde aandoen, doen we uiteindelijk onszelf aan, want wij zijn onderdeel van hetzelfde ecosysteem. Dit nieuwe grote verhaal vraagt om een rigoureuze gedragsverandering van ons allemaal. En dat maakt het eenvoudige verhaal er weer niet eenvoudiger op.

De wereld van B

Om de energietransitie mogelijk te maken is er meer nodig dan rekensommen over hoe we de doelstellingen voor de opwek van hernieuwbare energie gaan behalen. Het gaat ook over het winnen van harten, hoofden en handen van de mensen die het moeten doen. Kenmerkend voor de RES is dat er op de achtergrond voortdurend gewerkt wordt aan nieuwe taal van het grote verhaal. Op de site dewereldvanb.nl zien we het verhaal en de woorden ontstaan die passen bij een nieuw narratief. Het gaat daarin niet meer over energie ‘leveren’ maar ‘beschikbaarheid van energie creëren’. Niet meer om ‘vrije markt’ maar om ‘lokaal eigenaarschap’, niet om ‘buffers’ maar om ‘onuitputtelijke bronnen’, niet meer om ‘gas, olie of kerncentrales’ maar om ‘wind en zon’. En zo krijgt een nieuw, verbindend en activerend verhaal stap voor stap vorm.
Veel inspirerender dan de 10 geboden.

3 heikele kwesties 

#1 “We moeten in de communicatie het grote verhaal achter RES vaker en beter vertellen. Dat is voor inwoners ontzettend belangrijk.” (Nicky Struijker Boudier, communicatie NP RES)

#2 “Het brede perspectief vanuit het kabinet en de rijksoverheid heb ik in de RES wel gemist.” (Klaar Koenraad, wethouder Roosendaal)

#3 “Er zijn veel wetenschappers bezig met de energietransitie. Hun bevindingen zijn de moeite waard om verhalen van te maken. Dat moeten we meer en consequenter doen want een goed verhaal is onontbeerlijk in dit proces.” (Geert Teisman, hoogleraar Bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam)

Marco Berkhout, RES-coördinator Noord-Holland Zuid: “De toekomst van de energie is een optimistisch verhaal. De techniek is er nu al en wordt alleen maar beter. Het is de grootste transitie waar we voor staan, maar technisch gezien is het in feite geen uitdaging.”

Anne Schipper, voorzitter JongRES: “Het verhaal van de energietransitie is heel helder. We moeten een leefbare aarde achterlaten. Punt. Kom op! We hebben wat te doen met ons allen.”

Annie van de Pas, directeur van de koepel van Natuur- en Milieufederaties (NMF): “Honderd jaar geleden waren we superblij met de komst van schoon water in onze huizen, dat het licht brandde en er gas uit het fornuis kwam. Dat gevoel moet terug. Dat je je verbonden voelt met die windmolen en ziet hoe die jouw leven en omgeving aangenamer maakt.”